W Tygodniu Bibliotek brzeska książnica zaprosiła na spotkanie znakomicie wpisujące się w obecne trendy czytelnicze, w jego ramach w naszym mieście gościła bowiem jedna z najpoczytniejszych obecnie polskich autorek – Joanną Kuciel-Frydryszak. Jej reportaż historyczny „Chłopki. Opowieść o naszych babkach”, który ukazał się w maju 2023, osiągnął rekordowy nakład blisko 400 tys. egzemplarzy i został uznany przez największe polskie media za najważniejszą książkę 2023 roku. To również jedna z najpoczytniejszych książek w PiMBP w Brzesku, o czym świadczy najdłuższa obecnie kolejka zamówień. Popularność książki w skali całego kraju, ale i lokalnie, przełożyła się w tym wypadku wymiernie na zainteresowanie samym spotkaniem. Publiczność dopisała w wyjątkowej – jak na wydarzenia kulturalne – frekwencji i biblioteczna sala wypełniła się dosłownie po same brzegi, a część zainteresowanych przyglądała się i przysłuchiwała wydarzeniu z holu. Z rozmów z widownią wiemy, że była to zarówno publiczność z Brzeska i sąsiednich miejscowości, ale też i z sąsiednich powiatów, było to bowiem pierwsze spotkanie z autorką w szeroko rozumianym regionie.

Moderatorką rozmowy z Joanną Kuciel-Frydryszak była Sabina Jakubowska, autorka „Akuszerek”– powieści również oddającej głos wiejskim kobietom i przyjaciółka brzeskiej biblioteki. Wyraźnie dostrzegalne zrozumienie w relacjach obu pisarek, wspólna im wrażliwość pozwalająca dostrzec niezwykłość w z pozoru zwyczajnych historiach ludzi i miejsc, a także doskonałe wyważenie pomiędzy momentami wzruszeń czy zadumy, a tymi pozwalającymi na – czasami lekko gorzki – śmiech, przesądziły o sukcesie i wyjątkowości tego wydarzenia. Spotkanie to na długo zostanie w pamięci wszystkich uczestniczących w nim osób, a z tematami, o których była mowa, każdy wrócił do domu, by jeszcze je samodzielnie przepracować. Na koniec był także czas dla publiczności na pytania czy przemyślenia po lekturze. Autorka bardzo wytrwale przez dwie godziny podpisywała książki, cierpliwością i zaangażowaniem tego dnia wykazała się także publiczność.

Zarówno w samym reportażu, jak i podczas rozmowy pojawiło się niejedno nawiązanie o charakterze lokalnym. Jedną z bohaterek „Chłopek” jest Wiktoria Kuliś z Borzęcina – Okrajek, która w poszukiwaniu lepszego losu wyemigrowała do Kanady. Tę historię oraz archiwalne zdjęcia, które również znalazły się w książce, pisarka poznała dzięki borzęcińskiemu historykowi Lucjanowi Kołodziejskiemu. Okładka książki przedstawia natomiast starą kobietę dźwigającą na nosidłach dwa wiadra z wodą. Zdjęcie zostało wykonane w 1932 roku w Lipnicy Murowanej i robi ogromne wrażenie. To nie jedynie lokalne nawiązania, podczas lektury można ich wyśledzić jeszcze co najmniej kilka, co zdecydowanie warto zrobić, jest to bowiem książka, którą można czytać wielokrotnie.

Spotkanie ze znakomitą pisarką i jej bestsellerową książką oraz wspaniale pełniącą swoją funkcję moderatorką dopełniła także część muzyczna, od której zaczęło się wydarzenie. Dzięki rekomendacji uzyskanej od autorki „Chłopek”, udało się do Brzeska zaprosić zespół muzyczny również noszący to miano. Zbieżność nazw nie jest w tym wypadku oczywiście przypadkowa, powstanie zespołu i obrany przez jego twórczynie kierunek muzyczny były bowiem na swój sposób zainspirowane tematami poruszanymi w książce. W autorskich kompozycjach i tekstach trzy artystki: Katarzyna Bednarz, Magdalena Mayer i Joanna Zemanek oddają głos wiejskim kobietom, także swoim przodkiniom, inspirując się ich zasłyszanymi czy zapisanymi historiami – czasem szczęśliwymi, czasem tragicznymi, a często przeplatającymi się, jak to zwykle w życiu bywa. Ten niezwykły występ nadał spotkaniu jeszcze głębszego wymiaru, a o odbiorze publiczności najlepiej świadczyły ocierane ukradkiem łzy i pełne zadumy zasłuchanie, które dalej towarzyszyło także literackiej części wydarzenia.

Joanna Kuciel-Frydryszak
Urodzona we Wrocławiu, z wykształcenia polonistka, z zawodu dziennikarka, przez lata związana z wrocławską prasą. Autorka dwóch książek biograficznych: o Antonim Słonimskim („Słonimski. Heretyk na ambonie”) i o Kazimierze Iłłakowiczównie („Iłła”) a także bestsellerowej pierwszej w Polsce książki o przedwojennych służących („Służące do wszystkiego”) oraz reportażu historycznego „Chłopki”, który ukazał się w maju 2023, osiągnął rekordowy nakład i został uznany przez największe polskie media za najważniejszą książkę 2023 roku.

Chłopki. Opowieść o naszych babkach
Autorka „Służących do wszystkiego” wraca do tematu wiejskich kobiet, ale tym razem to opowieść zza drugiej strony drzwi chłopskiej chałupy. Podczas, gdy Maryśki i Kaśki wyruszają do miast, by usługiwać w pańskich domach, na wsiach zostają ich siostry i matki: harujące od świtu do nocy gospodynie, folwarczne wyrobnice, mamki, dziewki pracujące w bogatszych gospodarstwach. Marzące o własnym łóżku, butach, szkole i o zostaniu panią. Modlące się o posag, byle „nie wyjść za dziada” i nie zostać wydane za morgi. Dzielące na czworo zapałki, by wyżywić rodzinę. Często analfabetki, bo „babom szkoły nie potrzeba”.
Nasze babki i prababki.
Joanna Kuciel-Frydryszak daje wiejskim kobietom głos, by opowiedziały o swoim życiu: codziennym znoju, lękach i marzeniach. Ta mocna, głęboko dotykająca lektura pokazuje siłę kobiet, ich bezgraniczne oddanie rodzinie, ale też pragnienie zmiany i nierówną walkę o siebie w patriarchalnym społeczeństwie. /nota wydawnicza/

CHŁOPKI – zespół muzyczny. Trzy kobiety, wnuczki i prawnuczki chłopek, czyli licznej grupy kobiet na polskiej wsi dwudziestolecia międzywojennego. Teksty i muzyka nie przynależą do żadnego regionu polski w rozumieniu tradycyjnym – są raczej sumą zasłyszanych oberków, mazurków, walczyków czy kujawiaków. W naszych kompozycjach głos babek i prababek nabiera wymiaru symbolicznego i jednocześnie namacalnego – ukonkretnia się i w końcu zostaje usłyszany. Muzyka i słowa stają się przestrzenią, w której to, co wtedy nie mogło być wypowiedziane, czy wyśpiewane, teraz, po stu latach, może wybrzmieć otwartym głosem. Zespół tworzą Katarzyna Bednarz, Magdalena Mayer, Joanna Zemanek.