W Brzesku po raz kolejny upamiętniono przedwojenną żydowską społeczność miasta oraz 82. rocznicę zagłady brzeskich Żydów. Obchody pod wspólną nazwą „Brzesko: Łączy nas pamięć” zorganizowało Stowarzyszenie „Pamięć i dialog. Wspólna historia” wraz z współorganizatorami: Miejskim Ośrodkiem Kultury, Powiatową i Miejską Biblioteką Publiczną, Urzędem Miejskim oraz Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Brzesku. W przeciągu trzech dni, od 13 do 15 września 2024 roku odbyło się szereg wydarzeń mających na celu wspomnienie pomordowanych, przypomnienie ich historii przy udziale potomków, którzy przybyli do Brzeska na tegoroczne uroczystości oraz przywołanie obrazu dawnego Brzeska, funkcjonującego wówczas także pod nazwą Briegel, jako miasta dwóch kultur. W sposób szczególny tegoroczne obchody poświęcone były urodzonej w Brzesku bohaterce Auschwitz Mali Zimetbaum w 80. rocznicę jej śmierci. Piątkowa część obchodów odbyła się w brzeskim liceum, przy zaangażowaniu uczącej się tam młodzieży, w sobotę liczne wydarzenia przygotowano w RCKB, w niedzielę miał miejsce natomiast wzorem lat ubiegłych Marsz Pamięci, który wyruszył z Placu Kazimierza Wielkiego przez ulicę Puszkina na nowy cmentarz żydowski fragmentem trasy, którą przepędzani byli Żydzi z brzeskiego getta na dworzec, skąd wywieziono ich do obozu.

Brzeska biblioteka włączyła się w obchody współorganizując ze Stowarzyszeniem „Pamięć i dialog. Wspólna historia” warsztat wycinanek żydowskich prowadzony przez Elżbietę Polończyk-Moskal, pochodzącą z Dobczyc działaczkę na rzecz zachowania pamięci o żydowskich mieszkańcach tego miasta. Spotkanie było okazją nie tylko do poznania historii i symboliki wycinanek żydowskich, ale też do spróbowania swoich sił w tej formie artystycznej, co – jak zgodnie przyznały osoby uczestniczące – nie było zadaniem łatwym, lecz satysfakcjonującym. W warsztacie wzięło udział grono międzynarodowe – wspólnie pracowały bowiem zarówno osoby z Brzeska, które zgłosiły się do udziału w zajęciach, jak i niektórzy potomkowie brzeskich Żydów przybyli do Brzeska na tegoroczne uroczystości. Zachwycały przykłady prac zaprezentowane przez prowadzącą, w tym szczególnie wycinanka przygotowana specjalnie dla Brzeska, przedstawiająca budynek niegdysiejszej łaźni rytualnej znajdujący się przy obecnej ulicy Puszkina, jak i efekty końcowe artystycznych prób uczestniczek i uczestników warsztatu.

Tuż po tym wydarzeniu miał miejsce wernisaż wystawy prac Janusza Mytkowicza „Metafizycznie... SZKICE. Brzeski „Dom Wieczności”. „Beit Olam”. Ekspozycja jest przefiltrowanym przez wrażliwość artysty i jego umiejętność malarskiego oddania emocji i detali świadectwem żydowskiej części historii Brzeska. Międzynarodowa publiczność miała okazję do spotkania z twórcą prac, Januszem Mytkowiczem, który podzielił się ze zgromadzonymi opowieścią o prezentowanym cyklu i kilku wybranych obrazach, w tym pracy przygotowanej jako prezent dla Dova Landaua, ostatniego żyjącego niegdysiejszego mieszkańca Brzeska ocalałego z Zagłady. Do indywidualnego oglądania wystawy, która będzie eksponowana do końca września oraz kontaktu celem oprowadzania po niej autor zachęca także w kolejnych dniach ekspozycji prac.

---
Elżbieta Polończyk-Moskal
Mieszkanka Dobczyc od urodzenia, przez wiele lat pracowała jako nauczycielka plastyki i bibliotekarka w Szkole Podstawowej, obecnie na emeryturze. Zajmuje się pracą społeczną – od wielu lat działa w Społecznym Komitecie Opieki nad Zabytkami Dobczyc. Jej zainteresowanie przeszłością Dobczyc, kulturą, sztuką i literaturą żydowską oraz wartości wyniesione z domu rodzinnego przyczyniły się do napisania i wydania książki „Świece zgasiła wojna. Historia społeczności żydowskiej w Dobczycach”. Publikacja zapoczątkowała działalność na rzecz zachowania pamięci o żydowskich mieszkańcach tego miasteczka. Organizuje Spacery Pamięci „Śladami dobczyckich Żydów”, których trasa przebiega ulicami miasta, a także po Jeziorze Dobczyckim, szlakiem dawnej zatopionej dzielnicy żydowskiej Podgórza. Ostatnio Spacer Pamięci został poszerzony o kryjówki żydowskie w pobliskiej wsi Kornatka, aby upamiętnić te miejsca. Od kilku lat zabiega o zachowanie ruin dawnej mykwy żydowskiej i utworzenie tam miejsca pamięci. W 2022 roku założyła stowarzyszenie Komitet Pamięci „Mykwa”, którego celem jest ocalenie od zapomnienia żydowskiego świata, który przeminął. Co roku w sierpniu organizuje on uroczystości upamiętniające niegdysiejszych żydowskich sąsiadów. W ubiegłym roku zrealizowano projekt „Pamięć dla przyszłości” z udziałem potomków dobczyckich Żydów z Izraela, USA i Luksemburga. Stowarzyszenia stara się przybliżyć mieszkańcom Dobczyc piękną kulturę żydowską poprzez organizację koncertów, wystaw, warsztatów kaligrafii hebrajskiej, kuchni żydowskiej oraz wycinanki żydowskiej. Od wielu lat utrzymuje kontakty z potomkami żydowskich mieszkańców. Od roku prowadzi stronę na Facebooku „Żydzi w Dobczycach/Jews in Dobczyce”. Zajmuje się także genealogią, ikonopisaniem, kaligrafią oraz wycinankami żydowskimi. Od kilku lat prowadzi warsztaty wycinanki. Jej pasją są piesze wędrówki po górskich szlakach oraz po drogach „camino” w Hiszpanii.