Kategorie wydarzeń
Historia przedwojennej edukacji w zdjęciach i opowieściach
Wraz z początkiem roku w brzeskiej bibliotece zainaugurowany został nowy projekt regionalny poświęcony historii przedwojennej edukacji w dwukulturowym Brzesku i regionie. Inicjatywa podjęcia tego tematu pojawiła się ze strony Stowarzyszenia Pamięć i Dialog. Wspólna historia i stojącej na jego czele dr Anny Brzyskiej, która do współpracy zaprosiła brzeską książnicę, jako że pomysł ten wpisuje się w regionalistyczne działania biblioteki na polu upamiętniania lokalnego dziedzictwa kulturowego prowadzone przez Dział Dorosłych. Rozwijającemu się projektowi partnerować będą także szkoły w mieście i regionie oraz pasjonaci lokalnej historii. Nieodzownym ogniwem są także mieszkańcy i mieszkanki Brzeska i powiatu bądź ich mieszkający już w innym miejscu potomkowie, powodzenie tej inicjatywy w znacznej mierze zależy bowiem od tego, ile i jakie pamiątki z domowych archiwów uda się na nowo okryć i utrwalić.
Wraz z początkiem stycznia odbyło się pierwsze spotkanie wspomnieniowo-digitalizacyjne, wcześniej szeroko promowane, podczas którego można było posłuchać więcej o założeniach projektu, obejrzeć i omówić przyniesione przez osoby uczestniczące materiały czy uzgodnić dalsze kierunki poszukiwań. Tego rodzaju wydarzenia będą odbywać się cyklicznie raz w miesiącu (zimą i wiosną) w pierwsze robocze środy miesiąca, kolejne 5 lutego o godz. 10:00, oby w powiększającym się gronie zainteresowanych.
Pierwsze rozmowy i poszukiwania materiałów już dały obiecujące efekty. Udało się m.in. zebrać kopie cyfrowe kilkunastu świadectw szkolnych, zarówno tych ze szkoły powszechnej z okresu II wojny światowej, ale i wcześniejszych: z gimnazjum prywatnego im. Jana Goetza oraz późniejszego państwowego gimnazjum, a także świadectw dojrzałości. Obraz szkoły z początku II wieku uzupełniają także dokumenty np. sprawozdania dyrekcji, w których znaleźć można informacje o składach samorządów szkolnych i klasowych, aktywnościach pozalekcyjnych (chór, sklepik, prace pomocnicze) czy statystykach wyników egzaminów. Uczniów i uczennice najlepiej pozwalają poznać jednak zdjęcia – indywidualne, klasowe, ze spektakli, jasełek i innych wydarzeń szkolnych. Niezwykle cenne są także wspomnienia o czasach szkolnych – spisane przed laty i przechowywane w domowym archiwum, jak te udostępnione przez rodzinę Wolnych, czy też będące reakcją na przekazaną dalej informację o poszukiwaniu przez bibliotekę materiałów i odnotowane teraz przez niemal 98-letniego obecnie ucznia szkoły w Jadownikach w 1934 roku.
Ważne informacje kryją się także w kronikach i archiwach szkolnych – zachowane metryki pozwalają poznać bliższe dane dotyczące poszczególnych uczniów i uczennic oraz ich rodzin bądź liczebność reprezentacji danego wyznania, co istotne w kontekście dwukulturowości przedwojennego Brzeska. Kroniki szkolne to także prawdziwe kopalnie informacji, również tych obyczajowych, cenne są także ilustrujące je zdjęcia. Dzięki zaangażowaniu lokalnych szkół w projekt możliwe będzie zaczerpnięcie informacji i materiałów także w tych źródeł.
Zebrane dotąd materiały rozbudzają zainteresowanie, co jeszcze uda się odnaleźć. Analizując listy absolwentów czy wspólnie szukając skojarzeń podczas spotkania, udało się znaleźć kilka tropów, co może w niedługim czasie przełożyć się na nowe materiały, poszukiwania wciąż jednak trwają. Ogromną wartością będzie zatem przekazywanie informacji dalej, by mogła trafić do odpowiednich osób. Udział w spotkaniach otwarty jest także dla osób zainteresowanych tematem, które same jednak nie posiadają tego rodzaju archiwaliów. Dostępna jest także możliwość indywidualnego umówienia się na przejrzenie i zdigitalizowanie zbiorów.
Więcej o projekcie:
Brzeska biblioteka wraz ze Stowarzyszeniem Pamięć i Dialog. Wspólna historia zapraszają do udziału w akcji utrwalania pamiątek i historii z rodzinnych zbiorów dotyczących edukacji w przedwojennym Brzesku i regionie. Poszukujemy zdjęć indywidualnych i klasowych, metryk szkolnych, świadectw itp., a także wspomnień o szkole zachowanych po przodkach. Wokół tego rodzaju rodzinnych archiwaliów orgaznizowane będą cykliczne spotkania wspomnieniowe z digitalizacją zbiorów – w pierwsze środy miesiąca o godz. 10:00 w sali wystawienniczo-odczytowej (212) na II piętrze RCKB w Brzesku, gdzie wspólnie będziemy przyglądać się przyniesionym przez uczestników pamiątkom, które będą mogły zostać na miejscu zdigitalizowane, czyli skopiowane do wersji cyfrowej (kopię otrzymają również darczyńcy, prosimy o zabranie pendrive?a lub adresu mailowego). Pamiątki i wspomnienia włączone do zbiorów regionalnych brzeskiej biblioteki wzbogacą wiedzę o tym, jakie dawniej było Brzesko i kim byli jego mieszkańcy oraz utrwali dla przyszłych pokoleń pamięć o tej zbiorowej, ale też i indywidualnej przeszłości.
Kontekstem akcji jest projekt przygotowywany przez Stowarzyszenie Pamięć i Dialog. Wspólna historia dotyczący edukacji w dwukulturowym przedwojennym Brzesku, gdzie obok siebie żyły, pracowały czy uczyły się rodziny katolickie i żydowskie. Ponieważ większość żydowskich mieszkańców Brzeska została zamordowana w latach II wojny światowej i pozostało po nich bardzo niewiele pamiątek, szczególnie poszukujemy wszelkich wspomnień związanych z żydowskimi uczniami. Planowana jest wystawa oraz publikacja, gdzie upamiętnieni zostaną zarówno katoliccy, jak i żydowscy uczniowie brzeskich szkół – ich wizerunek, wyróżniające się biografie, realia edukacji tamtych czasów. Materiały zostaną zaprezentowane w Brzesku jesienią 2025 roku podczas obchodów kolejnej rocznicy zagłady brzeskich Żydów.
Zapraszamy do przeglądania pamiątek po przodkach i podzielenia się nimi dla zachowania pamięci o tych, którzy przed nami żyli w Brzesku. Prosimy o przyniesienie zdjęć i dokumentów na spotkania wspomnieniowe. Dostępna jest także możliwość indywidualnego umówienia się na przejrzenie i zdigitalizowanie zbiorów, osoby zainteresowane prosimy o kontakt: Monika Sacha, Dział Dorosłych, tel. (14) 68-64-550, w. 16, dorosli@bibliotekabrzesko.pl.
Galeria zdjęć
"Książka i możliwość czytania to jeden z największych cudów naszej cywilizacji."
Maria Dąbrowska
Kontakt
Powiatowa i Miejska Biblioteka
Publiczna w Brzesku
Plac Targowy 10
32-800 Brzesko
tel./ fax. (14) 66-312-02, (14) 68-64-550
e-mail: kontakt@bibliotekabrzesko.pl
Inspektor Ochrony Danych Małgorzata Kucia
e-mail: ido@bibliotekabrzesko.pl
Dane kontaktowe